En we zijn weer vertrokken
Half september, het nieuwe schooljaar en werkjaar is op gang getrokken. De treinen zitten weer vol, de files worden langer, er is (af en toe) weer meer volk op kantoor.
Ik las in een krantenartikel dat het niet meer januari is dat een nieuwe start inluidt, met goeie voornemens en veel enthousiasme. Het is de magische maand september, die het startschot geeft voor velen van iets nieuws, iets onbekends waar we reikhalzend naar uitkijken, of misschien ook met een klein hart van weg kijken.
Een nieuwe start
Het begrip “een nieuwe start” intrigeert me wel. Wat heb je eigenlijk nodig om echt een “nieuwe” start te maken? En wanneer “start” iets echt?
Worden we daarbij beïnvloed door de reclame en marketing rond het nieuwe schooljaar die vaak al eind juli start? Of zien we september als een opstapje naar het einde van het jaar? Of is het gewoon makkelijker om op het elan van de vorige maanden verder te doen, zelfs al zit daar een pauze van 2 weken tot 2 maanden tussen?
“Nieuw” betekent meestal dat er iets verandert. Een nieuwe klas voor de kinderen, een nieuwe fiets voor wie naar het werk rijdt, een nieuw project dat opstart… Maar naast die uiterlijke veranderingen zijn er vaak ook onzichtbare veranderingen aan de gang.
Veranderingen die gestimuleerd worden door het effect van een zomervakantie bijvoorbeeld. Of door het effect van een moeilijke gebeurtenis. Een periode die het mogelijk maakt om los te komen van zaken die ons bezig houden, die ons de kans geeft om terug contact te maken met datgene wat van belang is, en met diegenen die in ons leven een bijzondere plaats innemen.
Nieuw heeft transitie nodig
Op 15 augustus is mijn moeder overleden. Van een verandering gesproken.
Ook ik ben op 1 september terug gestart met werken. Met volle moed, en tegelijk met een vol gemoed. Met enthousiasme, en tegelijk met aarzeling.
Hoe vreemd is het om in een wereld mee te draaien waar ogenschijnlijk niets is veranderd en tegelijk alles.
En hoe maak je in deze situatie in godsnaam “een goeie start”?
Niet, denk ik dan. Nog geen nieuwe start voor mij, ik heb recht op rouwtijd, op een overgang van hoe het was met haar naar hoe het vanaf nu altijd zal zijn zonder haar.
In de vakliteratuur over verandering wordt die overgang “transitie” (1) genoemd. De fase tussen het afscheid van wat je achterlaat (het einde) en het openstaan voor wat erna komt (het nieuwe begin). De fase waarin je mentale aanpassingen doet om in een veranderende context te kunnen functioneren.
"Je moet leren loslaten"
Ik heb er iets tegen, tegen die opmerking. En tegelijk zit er een stukje waarheid in. De kunst bestaat er in het relevante te kunnen loslaten, datgene dat niet ondersteunend en stimulerend is, en datgene te bewaren dat kracht en energie geeft bij een nieuwe start. Maar dat onderscheid op zich is vaak al een hele zoektocht. Een zoektocht die kan gepaard gaan met onduidelijkheid, chaos, onzekerheid. Maar even goed verwachtingsvol en spannend kan zijn.
"Not in his goals but in his transitions, man is great" Ralph Waldo Emerson
Nemen of krijgen we wel de tijd om die zoektocht te maken?
En hoe lang duurt die tussenfase dan? Is er eigenlijk een ideaal moment voor een nieuwe start?
Veel hangt af van de veerkracht die je zelf (nog) hebt én van de reactie en steun van je omgeving.
Mensen veranderen in drieën (2)
Hoewel we liefst zouden willen dat een verandering in 2 stappen gaat, van A naar B, of van probleem naar oplossing, of van huidige situatie naar gewenste situatie, zit er tussen A en B een ruimte van ongekende kracht. In de antropologie wordt die fase de liminale fase genoemd, of het “ondertussen”. Het is een periode van onzekerheid tussen het oude en het nieuwe, een periode die identiteitsvragen oproept en nostalgie naar vroeger activeert. Gek genoeg is het net dan dat verandering zich het beste kan inbedden. Als er tenminste ruimte is voor die onzekerheid, dialoog om echt in contact te gaan met elkaar, te luisteren vanuit het niet-weten en samen te exploreren.
En ondertussen
Durf ik me bewegen in de ruimte van chaos, onzekerheid, verdriet
Laat ik mezelf toe even te (blijven) hangen in het verleden
Zoek ik de uitwisseling van gedachten op en de troost van intens contact
Voel ik tegelijk de spanning van wat achter de hoek ligt te wachten…
Dan toch een nieuwe start? :-)
Wil je verder van gedachten wisselen over dit thema? Dan ben je heel welkom op katelijne@loopwise.be
voetnoten
- “Managing transition”, William Bridges
- “Building tribes”, Jitske Kramer en Danielle Braun